“تاریخ طبری” که با نام “تاریخ الرسل والملوک” نیز شناخته می‌شود، یکی از معتبرترین و جامع‌ترین کتب تاریخی در دنیای اسلام است. این کتاب اثر محمد بن جریر طبری (۲۲۴–۳۱۰ هجری قمری / ۸۳۹–۹۲۳ میلادی) است و از کهن‌ترین منابع تاریخی درباره‌ی جهان اسلام و تاریخ بشریت به شمار می‌رود.
ویژگی‌ها و اهمیت “تاریخ طبری”
منبع مهم تاریخی: این کتاب یکی از اولین و مفصل‌ترین آثار تاریخی اسلامی است که به سبک سال‌نگارانه (Chronological) نوشته شده، یعنی اتفاقات را بر اساس سال وقوع آن‌ها شرح داده است.
از آغاز خلقت تا تاریخ اسلام: طبری کتاب خود را از آفرینش جهان، داستان آدم و حوا، و تاریخ پیامبران آغاز کرده و سپس به تاریخ ایران باستان (ساسانیان)، یونان، روم و دوره‌ی اسلامی می‌پردازد.
جزئیات تاریخ اسلام: او دوران پیامبر اسلام (ص)، خلافت راشدین، امویان و عباسیان را با جزئیات زیادی روایت می‌کند.
نقل قول از منابع مختلف: طبری در روایت‌هایش از اسناد، روایات شفاهی، و گزارش‌های تاریخی متعدد استفاده کرده و گاهی روایت‌های متناقض را بدون قضاوت شخصی نقل کرده است، که این ویژگی باعث شده کتاب او منبع مهمی برای پژوهشگران باشد.
زبان ساده و روان: علی‌رغم گستردگی محتوا، نگارش این اثر نسبتاً ساده و قابل فهم است و باعث شده قرن‌ها مورد استفاده‌ی تاریخ‌نگاران قرار گیرد.
ساختار کتاب “تاریخ طبری”
بخش اول: آغاز آفرینش، خلقت آدم، داستان پیامبران، پادشاهان ایران باستان و امپراتوری‌های بزرگ.
بخش دوم: ظهور اسلام، زندگی پیامبر (ص)، خلفای راشدین و فتوحات اسلامی.
بخش سوم: دوران خلافت امویان، عباسیان و تحولات سیاسی و اجتماعی در جهان اسلام.
ترجمه و تأثیرگذاری
این کتاب در دوره‌های مختلف به زبان‌های فارسی، انگلیسی و دیگر زبان‌ها ترجمه شده است. یکی از مشهورترین ترجمه‌های فارسی آن توسط ابوعلی بلعمی (وزیر سامانیان) انجام شده که به “تاریخ بلعمی” معروف است.
بسیاری از مورخان بعدی مانند ابن اثیر و مسعودی از این کتاب به‌عنوان مرجع استفاده کرده‌اند.
امروزه پژوهشگران برای مطالعه‌ی تاریخ اسلام، ایران باستان، و خلافت‌های اسلامی از “تاریخ طبری” به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منابع اولیه بهره می‌برند.
جمع‌بندی
“تاریخ طبری” نه تنها یکی از مهم‌ترین منابع تاریخ اسلام و ایران محسوب می‌شود، بلکه با روش علمی و دقیق طبری در گردآوری اخبار، همچنان مورد توجه تاریخ‌نگاران و محققان است. این کتاب اثری ارزشمند برای شناخت تحولات تاریخی از آغاز آفرینش تا قرون اولیه‌ی اسلامی به شمار می‌آید.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.